Ostatnia aktualizacja 24 lipca 2023
Nie rum, nie kawa, ale właśnie cygara. Te najlepsze na świecie pochodzą z Kuby, a do najdroższych należy oczywiście słynna Cohiba. Z cygarami prawie nigdy nie rozstawali się Che Guevara czy Fidel Castro, co tyko dodało im wartości. A jak powstają? Które są najlepsze i gdzie je kupić na Kubie? Zobaczmy!
- Kuba produkuje najsłynniejsze w świecie cygara. Za najlepsze uchodzą te z odznaczeniem Habanos. Najsłynniejsze marki cygar Habanos to Cohiba, Montecristo oraz Romeo y Julietta.
- Na Kubie cygara najlepiej kupować w państwowych sklepach firmowych oraz na plantacjach tytoniu. Do Polski można przywieźć 50 cygar na osobę bez dodatkowych opłat.
- Tytoń najlepszej jakości uprawiany jest na zachodzie Kuby, w prowincji Pinar del Rio.
Towar eksportowy
Podróż na Kubę bez spróbowania cygara, to tak jak wyjazd do Włoch bez zjedzenia talerza makaronu. Z takim założeniem często udajemy się na słoneczną wyspę – zapalić i przywieźć kubańskie cygaro. Na miejscu jednak okazuje się, że bez podstawowej wiedzy czym są kubańskie cygara, czujemy się jak zagubione dzieci w sklepie z zabawkami. Oto kilka najpotrzebniejszych informacji odnośnie: Co? Gdzie? Jak… i czemu tak drogo?
Z Kuby nie tylko turyści przywożą cygara – na pamiątkę dla siebie i znajomych. Cygara to także jeden z najlepszych towarów eksportowych Kuby. Nic dziwnego, w liściach tytoniu ukryte są duże pieniądze. W 2019 roku Kuba zarobiła na eksporcie cygar ponad 530 mln USD i był to rekordowy rok. Dane mówią, że spośród 400 mln cygar sprzedawanych rocznie na świecie aż 1/3 pochodzi z Hawany.
Cygara w Europie? Pogański zwyczaj!
Pierwsze wypalane na Kubie cygara należały do rytuałów religijnych i nie miały wiele wspólnego z cygarami, którymi dziś zachwyca się świat. Tytoń paliło się zawinięty w liściach kukurydzy. Takie „cygara” często wykorzystywane były w afrykańskim kulcie Santería, który przywędrował na Kubę wraz z niewolnikami.
Z kolei indianie Taino, rdzenna ludność, wykorzystywała nasiona drzewa cojóbana – znanego ze swoich halucynogennych właściwości – do rytuału zwanego „cohoba”. Polegał on na wciąganiu nasion drzewa do nosa przez szamana, który to wpadał w trans i mógł komunikować się z bóstwami poza światem. To od tego rytuału nazwę wzięła marka cygar Cohiba.
Zatem historia cygar zaczyna się na Kubie. To tutaj odkrywcy Nowego Świata zobaczyli, że można palić tytoń. Nic zatem dziwnego, patrząc na rytuały religijne, że kiedy Krzysztof Kolumb przywiózł liście tytoniu z Kuby do Europy uważano to za zwyczaj pogański, który był karany więzieniem.
Cygara jakie znamy dzisiaj Hiszpanie zaczęli skręcać jako pierwsi w 1717 roku w Sewilli. To właśnie w Hiszpanii powstały pierwsze fabryki cygar. Kubie zezwolili na samodzielną produkcję w 1821 roku i od tamtej pory stały się światowym numerem jeden. Rok wcześniej, w 1820, ruszyła również produkcja cygar w Anglii, a palenie tytoniu stało się niezwykle popularne w Europie. To właśnie wtedy zaczęto wydzielać strefy dla palaczy w hotelach i wagonach.
Kolebka tytoniu – prowincja Pinar del Rio
Tytoń na Kubie uprawiany jest w kilku mikroregionach. Plantacje możemy znaleźć prawie w każdej części wyspy, jednak nie oznacza to, że tytoń jest najpowszechniej występującą rośliną uprawną Kuby — zdecydowanie prym wiedzie trzcina cukrowa, choć w ostatnich latach Kuba ma z tym spory problem… Temat trzciny to jedna zupełnie oddzielna historia.
Wyjątkiem jeśli chodzi o liczbę plantacji jest zachód Kuby: Dolina Viñales, region Pinar del Rio oraz Vuelta Abajo. Tu właśnie uprawia się najbardziej ceniony na Kubie tytoń, a przez znawców uznawany zresztą za najlepszy na świecie. W trakcie wycieczki objazdowej na Kubie nie powinniśmy pominąć tego rejonu, jeśli chcemy zagłębić temat kubańskiego tytoniu.
Co na to wpływa? Przede wszystkim połączenie klimatu i właściwości lokalnej gleby. Kuba jest położona bardzo blisko Zwrotnika Raka, o wilgotności względnej 79% i średniej temperaturze 25°. Połączenie opadów i dużej wilgotności faworyzuje głównie zachodni region kraju, w którym znajdują się największe na Kubie pola tytoniowe. To tam właśnie uprawia się liście tytoniu najwyższej jakości, z których powstają najlepsze i najdroższe cygara świata.
Jeśli dodamy do tego klimatu cechy gleby Kuby, skład chemiczny i właściwości rolnicze, które wyróżniają obszary tytoniowe oraz doświadczenie i troskę, jakie torcedores wkładają w produkcję kubańskiego produktu, możemy łatwo zrozumieć powód sukcesu.
Warto wiedzieć, że zakup oryginalnych, ręcznie wykonanych kubańskich cygar, będzie nas trochę kosztować, ale bez obaw – na Kubie chcieć to móc i również wśród cygar każdy znajdzie coś dla siebie.
Cygara Habanos – 100% jakości
Cygara, które cieszą się ogromną sławą na świecie to te, które mają odznaczenie Habanos (nazywane popularnie przez Kubańczyków „puros”). Cenione na całym świecie kubańskie cygara to produkt luksusowy a co za tym idzie – drogi.
Na fakt ten składa się kilka czynników, ale przede wszystkim istotny jest proces produkcji – jest on długi i w całości, od początku do końca, wykonywany ręcznie, a jak powszechnie wiadomo – ręczna robota kosztuje. Na jedno cygaro składa się kilkaset ręcznie wykonanych czynności!
Cygara przechodzą proces kontroli jakości od zbioru liści aż do zdobienia pudełek. Cała produkcja trwa nawet kilka lat. Liście tytoniu fermentują i dojrzewają niczym znakomitej jakości wino, a degustacja cygara często bywa porównywalna z niespiesznym popijaniem wysoko gatunkowej whisky. Zebrany tytoń zanim zostanie zapalony, poleży sobie kilka lat, nabierając najwyższej jakości właściwości, a eliminując np. substancje toksyczne ze swoich liści.
Wśród Habanos możemy wyróżnić ponad 30 marek, a każda z nich ma dodatkowo w swojej kolekcji różne formaty – kształty i rozmiary (hiszp. vitola), które określają długość i szerokość cygara. Łącznie wszystkich rodzajów jest ponad 200! Jest więc w czym wybierać.
Najsłynniejsze Habanos
- Cohiba – choć to najmłodsza marka, to są to jedne z najbardziej rozpoznawalnych cygar na całym świecie głównie za sprawą jej twarzy reklamowej, czyli Fidela, dla którego ta marka powstała w porewolucyjnej już Kubie. Do 1982 roku palić je mogli tylko wybrańcy. Od lat 80. marka została wprowadzona na rynek i dzisiaj cieszy się ogromną popularnością. Z najpopularniejszych vitoli możemy wyróżnić Cohiba Esplendidos, Cohiba Siglo V, Cohiba Robusto (cena na Kubie za jedną sztukę waha się od kilkunastu do ok. 25 $).
- Montecristo – ulubione cygara Che Guevarry, który szczególnie umiłował sobie No. 4. Jest to najczęściej wybierana marka i również najczęściej podrabiana. Przed sukcesem Cohiba najpopularniejsze cygara kubańskie. Cena za sztukę rozpoczyna się od kilku $ i rośnie w zależności od formatu.
- Romeo y Julieta – jedne z najsłabszych cygar, uwielbiane przez Winstona Churchilla. Jedna z vitoli dostała nawet oficjalną nazwę Churchills. Cena marki plasuje się podobnie do Montecristo.
Pozostałe znane marki Habanos
- Partagas,
- Hoyo de Monterrey,
- H. Upmann,
- Bolivar,
- Ramón Allones,
- Flor de Cano,
- Punch,
- San Cristóbal de la Habana
Gdzie kupować kubańskie cygara
Cygara to jeden z lepszych pomysłów na pamiątkę i prezenty, które przywieziemy z naszych wakacji marzeń na Kubie.
Habanos kupimy w oficjalnych sklepach Cuba Tabaco – ceny są odgórnie ustalane przez rząd, więc będą one wszędzie takie same. Sklepów tych na Kubie nie brakuje – znajdziemy je w każdym lepszym hotelu, w centrach miast, w niektórych barach, czasami na postojach wyższej klasy (bo podział ten jest znaczący). Zdecydowanie, jeśli czegoś na Kubie nie brakuje, to właśnie sklepów z rumem i cygarami.
Oczywiście, podobnie jak w każdym innych przypadku, zapewne zaraz po wyjściu z lotniska lub też następnego dnia pobytu na Kubie, ktoś na ulicy zaproponuje nam „oryginalne puros” w superatrakcyjnej cenie. Pamiętajmy, że czarny rynek na Kubie kwitnie, ale kupując od ulicznego handlarza gwarancji oryginalności nie mamy żadnej.
Pamiętajmy, że zakupione cygara powinniśmy przechowywać po powrocie do Polski w humidorach. Klimat u nas różni się bardzo od tego kubańskiego i cygara potrafią wyschnąć w zaskakującym tempie. Jeśli nie mamy takowego, a przywieźliśmy kilka cygar, to Kubańczycy polecają przechowywać je w plastikowej reklamówce w szufladzie lodówki na owoce.
Smak kubańskich cygar z dolnej półki
Tanie cygara za peso kubańskie
Te cygara, które zobaczymy w sklepie na kartki, to wyrób dla Kubańczyków, powstały z odpadów liści tytoniu. Kupić je można również w lokalnych małych barach za peso kubańskie (czyli właściwie za darmo…). Cena jest atrakcyjna, ale smak porównać można do naszego swojskiego… jabola, nie mówiąc już o zapachu. Oczywiście wszystko dla ludzi.
Domowej roboty cygara
Jeśli udamy się na jedno z wielu gospodarstw w dolinie Viñales, na pewno kubański guajiro zaproponuje nam do kupienia domowej roboty wyrób. Smak już troszkę lepszy, cena adekwatnie rośnie, etykiet brak, ale w ramach ciekawości można się na nie pokusić. Cena to ok. 4 CUC za sztukę.
Na najlepszych plantacjach w Vuelta Abajo również można kupić cygara bez etykiet, ale będą to odpowiedniki najlepszych i najdroższych cygar na świecie – identyczne, tylko bez marki (cena to ok. 10 CUC za sztukę).
Mechanicznie produkowane cygara
Ładnie opakowane cygara w pojedynczych plastikowych tubkach zazwyczaj wzbudzają duże zainteresowanie turystów. Głównie za sprawą atrakcyjnej ceny, ładnego wyglądu i dostępności w oficjalnych sklepach. Najpopularniejszą marką jest wśród nich Guantanamera. Cena za jedną sztukę zaczyna się już od ok. 2$. Jakość oczywiście nie ta, za którą ceniony jest tytoń kubański, ale dla znajomych laików sprawdzi się jako souvenir przywieziony z Kuby.
UWAGA! Zgodnie z przepisami, na osobę można mieć w podróży lotniczej 50 cygar. Nie jest wymagane posiadanie paragonu.
Jak powstają cygara?
Najpopularniejszą chyba legendą na temat powstawania cygar jest historia o ich zwijaniu na spoconym udzie pięknej Kubanki. Jedyne co w tym jest prawdą to to, że Kubanki są piękne. Jak zatem powstają najlepsze na świecie cygara? Niestety, w trakcie wakacji na Kubie odkrywamy, że cygara nie mają nic wspólnego z udami…
Tajemnicą doskonałych cygar jest odpowiednia gleba, klimat i nieocenione doświadczenie plantatorów w trwającym nawet 5 lat procesie produkcji. Gotowe cygaro przechodzi długą drogę do swojej finalnej formy.
Poszczególne etapy to uprawa, zbiór liści, suszenie, fermentacja, mieszanie i leżakowanie, z czego najdłużej trwa właśnie fermentacja i leżakowanie.
Wysiewanie i sadzenie tytoniu
Pierwszy etap produkcji cygar to przygotowanie sadzonek tytoniu. W sierpniu rozpoczyna się przygotowanie gleby pod wsadzenie nasion, które trwa około 45 dni. Kiedy ziemia jest odpowiednio wilgotna przychodzi czas wysiewania. Nasiona tytoniu mają około 0,5 mm.
Po kolejnych 45 dniach wybierane są najlepsze i najpiękniejsze sadzonki i ich przeszczepy. To one trafią na plantację, gdzie w odległości około 20-25 cm od siebie będą wyglądać promieni słońca i deszczu. Na Kubie wszystko wykonywane jest ręcznie.
Tytoń dojrzewa około 3 do 5 miesięcy osiągając wysokość 1,5 m. Przez cały ten czas na plantacji trwa ręczna praca dbania o glebę i kwiatostany. Kiedy liście stają się aromatyczne i łatwo odłamują się od łodygi następuje proces zbierania i nawlekania na druty.
Suszenie tytoniu
Czas na suszenie. W naturalny sposób reguluje się obieg powietrza i wilgoci. Liście schną około 2-3 miesiące. Kiedy odwiedza się plantację tytoniu wrażenie robi konsystencja liścia. Nie jest ani kruchy, ani łamliwy. Po zagięciu nie pęka, a wraca do poprzedniego kształtu. To właśnie sekret doskonale wysuszonych liści, przy zachowaniu około 18 proc. wody w ich składzie.
Na Kubie farmerzy odsprzedają 90% swoich zbiorów rządowi, a pozostałe 10% mają do swojej dyspozycji. W rzeczywistości te słynne 10% osiąga nawet 25% zbiorów. Pamiętajmy, że Kubańczycy potrafią liczyć i kombinować. Firmą – oczywiście państwową – która zajmie się teraz tytoniem i podda go m.in. procesowi fermentacji jest Taba Cuba. Tytoń daje pracę dużej części społeczeństwa. Samych liści Kuba produkuje 30 tys. ton rocznie, a fabryk cygar na wyspie mamy 96.
Fermentacja tytoniu
Kuba szczyci się tym, że w fermentacji wykorzystywana jest tylko woda. Żadnych aromatów i sztucznych dodatków. Ich zresztą na Kubie po prostu nie ma. Farmerzy często cierpią z tego powodu, a zbiory są mniejsze, bo brakuje również przeróżnych substancji do walki ze szkodnikami. To jednak skutkuje prawdziwymi, ekologicznymi zbiorami.
Czas na selekcję liści i ich podział. To osoba na stanowisku Master Blender odpowiada za dobór liści do cygara. Mieszanka decyduje o tym jaki smak będzie miało cygaro. W liściach usunięta zostaje łodyga, a najlepsze gatunki, poza tym jedynym elementem, w środku są zwijane z całych liści. Zewnętrzna warstwa to liście najdelikatniejsze i najwyższej jakości. Dorastają one w prowincji Pinar del Rio pod zadaszeniem z lekkich tkanin. Takie plantacje, to charakterystyczny element krajobrazu, kiedy udajemy się w kierunku Maria la Gorda z Vinales.
Zwijanie cygar
Czas na zwijanie. Mistrzem w tej czynności jest Roller Master. Jest to praca żmudna i wymagająca dużej uwagi. W wielu fabrykach na Kubie w czasie zwijania cygar pracownikom czyta się na głos książki czy gazety, by umilić czas spędzony za stołem. „Zwijacze” uchodzą zresztą za osoby bardzo wykształcone i oczytane. Sam kurs, by zostać rollerem trwa 9 miesięcy. Szkółki takie znajdują się przy fabrykach cygar, w których później uczniowie znajdują zatrudnienie. Średnio jedna osoba w fabryce zwija dziennie 80-150 sztuk cygar. Wszystko zależy od rozmiaru cygara jakim akurat się zajmuje. Każde cygaro jest od początku do końca zwijane przez tę samą osobę.
Sama budowa cygara nie jest taka prosta. Warstwa środkowa cygara to filler, na nią nachodzi kolejna warstwa zwana binder, a ta ostatnia, najbardziej elastyczna i miękka, to wrapper i to ona właśnie daje piękne wykończenie cygara.
Rekord zwinięcia najdłuższego cygara świata należy oczywiście do Kubańczyka. W 2016 roku José Castelar pobił swoje wcześniejsze rekordy i zwinął cygaro z 80 kg liści tytoniu, które mierzyło sobie 100 metrów. Proces zwijania zajął mu 8 dni i kolejny raz trafił do Księgi Rekordów Guinessa.
Przechowywanie cygar
No i mamy piękne, aromatyczne cygaro gotowe. Najlepiej je przechowywać w cydrowych opakowaniach, które zatrzymują wilgoć i pogłębiają aromat. By cygara nie wyschły nam na wiór ważne, by o ten poziom wilgoci dbać. Po przywiezieniu cygar do Polski z Kuby można je przechowywać w plastikowej torebce, na dolnych półkach lodówki.
Jak widać, produkcja cygar to cały rytuał. Zaczynając od nasion, aż po ostatnią warstwę. Ale jak mówi się na Kubie – z cygarami jest jak z kobietami. Im więcej uwagi poświęcą im twoje ręce, tym są piękniejsze!
Kubańczycy kochają cygara – zdjęcia
- Jakie ubezpieczenie turystyczne wybrać na Kubę - 14 lipca 2023
- Gorąca krew, czyli miłość po kubańsku - 4 lipca 2023
- TEDx Koszalin: Kuba. Wyspa, która zmienia wszystko - 30 maja 2023
Niestety, nie palę już od ponad 20 lat, ale do tej pory pamiętam niezapomniany smak kubańskich cygar, które otrzymałem kiedyś w prezencie—kosztowały $60 każde!
Faktycznie, za 1 CUC można kupić 20 czy 25 cygar ‘dla Kubańczyków’. Spotkałem kilku naiwnych turystów, którzy za jedno (!) takie cygaro zapłacili kilka CUCs… Nie są one rewelacyjne, gdy rozdałem je wśród znajomych (co nie było łatwe, bo mało kto obecnie pali), nie pamiętam, aby ktokolwiek spytał się, czy mam ich więcej.
Podczas każdej wizyty na Kubie byliśmy wielokrotnie zaczepiani na ulicy i pytani, czy chcemy kupić cygara. Podobne oferty otrzymywaliśmy od pracowników hoteli, taksówkarzy i przygodnie poznanych Kubańczyków, którzy zapewniali nas, że jakiś członek ich rodziny pracuje przy wyrobie cygar i nielegalnie je wynosi. Nigdy z takich ‘okazji’ nie skorzystaliśmy, ale chciałbym ku przestrodze zamieścić poniżej taki oto tekst o kupowania cygar od ‘znajomych’ czy też ulicznych sprzedawców—był on napisany przez turystę, który na Kubie mieszka większą część roku:
Cygara, które kupiliście od bardzo dobrego znajomego barmana/przewodnika/sprzątacza/taksówkarza/ulicznego sprzedawcy, którego jakoby ojciec, brat lub wujek pracują w fabryce cygar, są podrobione. Takie cygara nie były wyniesione z fabryki i są podróbkami. Niezależnie od tego, jak bliskie łączą was więzy z owymi znajomymi czy nieznajomymi, te cygara to podróbki.
— nie oznacza, że są to złe cygara.
— nie oznacza, że ich cena była wygórowana.
— nie oznacza, że ich jakość jest zła.
Po prostu są to w 100 procentach podróbki. Tak więc zaakceptujcie to, pogódźcie się z tym faktem i rozkoszujcie się nimi!