Ostatnia aktualizacja 29 lipca 2019
Kubańczycy słyną z umiejętności naprawiania wszystkiego. Amerykanie nazywają to „spiritual hacking” i nie mogą się nadziwić jak sprytni są Kubańczycy. Potrafią radzić sobie w niecodziennych, trudnych sytuacjach, bo są zaprawieni przez życie jak mało kto. A jak radzili sobie w czasie kryzysu?
„Jako dziecko bardzo chciałem wyjść z kolegami, ale nie miałem odpowiednich butów i było mi wstyd” – to była pierwsza rzecz, którą powiedział mi Michel o kryzysie lat 90. na Kubie.
Kiedy rozpadł się Blok Wschodni, a USA niezmiennie utrzymywało embargo, Kuba została na lodzie. Życie na wyspie zaczęło przypominać konkurs kreatywności, a może raczej narodowy survival?
Dobry obserwator, który odwiedza Kubę, dostrzeże spryt jej mieszkańców. Zobaczy prawie 70-letnie samochody, które w środku mają klimatyzację i wysokiej klasy sprzęt grający. Umiejętność radzenia sobie widać też w kubańskiej kuchni – w mig potrafią z niczego wyczarować pyszne danie. A jak Kuba przeczekała kryzys lat 90.? Choć niektórzy sądzą, że Kuba w tym kryzysie jest przez cały czas…
Oto niektóre domowe sposoby, które zdradził mi Michel, mój mąż z Kuby.
1. Buty z opony
Brak butów to chyba odwieczny problem Kuby, który w najbiedniejszych miejscach trwa do dziś. W lata 90. Kubańczycy robili buty z opon. Symetrycznie wywiercone dziury miały zapewniać wentylację i dodawać szyku. Do dzisiaj zresztą są to najpopularniejsze buty stosowane przez Masajów w Afryce.
2. Woda do… smażenia
Kiedy na Kubie brakowało podstawowych artykułów spożywczych, było naprawdę ciężko. Jajka smażono na wodzie, by przygotować dzieciom śniadanie przed pójściem do szkoły. Problem oleju niestety występuje na Kubie nadal i zdarzają się długie tygodnie kiedy w sklepach oleju nie ma. Mieszkańcy doskonale wiedzą, że jeśli tylko na półkach zjawi się olej, to trzeba kupić na zapas, bo nigdy nie wiadomo kiedy znowu się pojawi. Jak w najsłynniejszym kubańskim powiedzonku „wszystko jest możliwe, ale nic nie jest pewne”.
3. Chleb z olejem
Kiedy już pojawił się olej, rarytasem było jedzenie chleba z jego dodatkiem i czosnkiem. W latach 90., kiedy kryzys narasta nie było nic innego do jedzenia. Niestety, wciąż na Kubie pojawia się problem z mąką, a zatem także z pieczywem.
4. Kotlety z… grejpfruta
Na czas kryzysu państwo wydało podręcznik radzenia sobie z problemami. W książce można było m.in. znaleźć przepis na kotlety z… grejpfruta. Ludzie cierpieli głód, brakowało wszystkiego. W Hawanie kilka rodzin wdarło się do ZOO, by zabić strusia. Starczyło na posilenie się dla czterech rodzin.
5. Dziecięce problemy
Odparzenia na skórze dziecka nie wybierają. Nie ma znaczenia czy trwa kryzys. Kubańczycy suszyli startą yucę (rodzaj ziemniaka) i już suchą, wysuszoną na słońcu, jako talk kładli do pieluchy dziecka. Naturalne i skuteczne lekarstwo. Innego nie było. Do dzisiaj Kubańczycy stosują mnóstwo domowych sposobów na choroby i przeziębienia. Popularne jest ziołolecznictwo czy domowe mikstury na różne schorzenia. Jednym z popularniejszych jest bakłażan zalewany wodą, odstawiony do lodówki. Taką wodę pije się na wzmocnienie wątroby i poprawę cholesterolu.
6. Mydło do prania
Problem ze środkami do prania zdarza się na Kubie do dziś. Natomiast w latach 90. był to prawdziwy problem. Mydło do prania wykonywano… z oleju kokosa. Oczywiście pralek nie było i również w dzisiejszych czasach automaty mają tylko nieliczni. Z mydłem do prania tak już zostało – Kubańczycy głównie w ten sposób piorą. Natomiast proszku do prania używają do… zmywania naczyń!
7. Mydło do zębów
Kiedy z kolei brakowało pasty do zębów, a taka sytuacja mogła trwać długo, zęby myło się… mydłem.
8. Cień do powiek
Oczywiście brakowało również kosmetyków do makijażu. Kubanki robiły cienie do powiek z ołówków! Starty grafit doskonale nadawał się do malowania powiek. Kubanki uwielbiają mocny makijaż, więc z pewności inwencji w tej dziedzinie było o wiele, wiele więcej.
9. Piórnik i okładki na książki ze zdjęć RTG
Zdjęcie rentgenowskie może mieć swoje drugie życie. Ponieważ służba zdrowia na Kubie jest bezpłatna, a zdjęcia rentgenowskie wykonywane są dosyć często, to i kawałek tego tworzywa okazuje się mieć wiele zastosowań. Na Kubie zresztą niczego się nie wyrzuca, co może jeszcze mieć swoje zastosowanie. I tak, z babcinego USG robiono okładki na książki do szkoły, a nawet plecaki i piórniki!
10. „Chismosa”
Jednym ze słynniejszych kubańskich trików jest „lampa naftowa”, tak zwana „chismosa”. Na Kubie często wyłączany jest prąd i są braki w jego dostawie. Nie ma jednak świeczek, ale Kubańczycy poradzili sobie i z tym. Do słoika wkłada się pionowo rozciętą tubkę z pasty do zębów, przez środek poprowadzony jest materiał, który pełni funkcję knota, a w naczyniu jest ropa. I taka lampa ma domownikom zapewnić światło do kolejnej dostawy prądu.
11. Wielbłądzie autobusy
Kryzys dopadł również transport. W Hawanie zaczęły kursować autobusy przypominające kształtem wielbłąda, skąd ich nazwa „camello”. Było to połączenie przyczep i traktora, by móc przewozić maksymalnie dużą liczbę ludzi. Dziś bardzo rzadko można zobaczyć na Kubie „camello”, ale cały czas kursują ciężarówki dostosowane do przewozu osób, tzw. camionety.
Czytaj także:
Jak odpowiedzialnie podróżować na Kubę
Recykling na Kubie. 10 rzeczy, których nigdy nie wyrzucają Kubańczycy
Z wykształcenia dziennikarka i medioznawczyni oraz marketingowiec. Absolwentka Uniwersytetu Warszawskiego i Szkoły Głównej Handlowej.
Wieloletnia wykładowczyni Uniwersytetu SWPS w dziedzinie mediów internetowych. Autorka wielu publikacji książkowych nt. content marketingu, w tym bestsellera wydanego przez PWN „Content marketing i social media”.
Za najpiękniejsze miejsce świata – poza Kubą oczywiście – uważa Himalaje. Szczęście prywatne odnalazła na Kubie, a spełnienie zawodowe w Hola Cuba.
- Jakie ubezpieczenie turystyczne wybrać na Kubę - 14 lipca 2023
- Gorąca krew, czyli miłość po kubańsku - 4 lipca 2023
- TEDx Koszalin: Kuba. Wyspa, która zmienia wszystko - 30 maja 2023