Ostatnia aktualizacja 4 kwietnia 2024
Choć na Kubie jest niewiele ogólnodostępnych składników, to jednak kuchnia kubańska jest niezwykle aromatyczna i smaczna. Bez sztucznych dodatków. Trzeba jednak wiedzieć czego i gdzie próbować!
- Daniem narodowym Kuby jest ryż z fasolą. To codzienne jedzenie Kubańczyków, które jest stosunkowo łatwo dostępne, w porównaniu do wielu innych produktów.
- Kubańczycy w życiu codziennym nie celebrują śniadań, często ich nie jedzą w ogóle. Dla turystów w kwaterach serwowane są śniadania, na które zawsze składają się jajka (tradycyjnie omlet, czyli hiszp. tortilla) z dodatkami oraz świeże owoce, smoothie, kawa.
- Kubańska kuchnia jest pod silnymi wpływami kuchni hiszpańskiej, afrykańskiej i karaibskiej.
- Duże braki na Kubie sprawiają, że Kubańczycy potrafią z niewielu produktów przygotowywać pyszne dania.
Jaka jest kubańska kuchnia?
Kiedy pierwszy raz jechałam na Kubę, znajomi radzili, by zabrać ze sobą przyprawy! Że kuchnia kubańska mdła, że brakuje przypraw, że niewiele jest. Oczywiście przypraw nie zabrałam, ale niespecjalnie mi to przeszkadzało. Fakt jest jednak taki, że za pierwszym razem kompletnie nie doświadczyłam prawdziwego bogactwa kubańskiej kuchni, bo nie wiedziałam czego i gdzie szukać. Jadałam to, co oferowały restauracje, a to bardzo często ma niewiele wspólnego z kubańską kuchnią, a już zupełnie nic z kubańską rzeczywistością.
Dziś, kiedy wiem jak gotuje moja teściowa i jak gotuje Michel (mój mąż, Kubańczyk), rozumiem, że Kubańczycy potrafią wyczarować coś z niczego, a tam gdzie gotuje się z sercem, jest to kuchnia niezwykle aromatyczna i smaczna.
W każdej szanującej się kuchni znajduje się moździerz, w którym rozgniatane są świeże składniki, które zastępują przyprawy, które my znamy ze sklepów. Nie wyobrażacie sobie jednak jak zachwycona jest moja teściowa wyciskaczem do czosnku, który przywieźliśmy z Polski. To takie małe ulepszenie do tradycji kubańskich 😉 W kubańskim domu smak jest bardzo ważny, a Kubańczycy wiedzą jak poradzić sobie z brakami swojej zamkniętej wyspy.
Przyprawy w kubańskiej kuchni
Kuchnia kubańska bardzo różni się od tej, którą znamy w Polsce. To inny sposób podawania, przyprawiania i konsumowania jedzenia. Warto otworzyć się na tę inność i nie spodziewać, że zjemy na Kubie schabowego i pierogi.
Podstawowe składniki, jeśli chodzi o przyprawy na Kubie, to kmin, oregano, liście laurowe (jeśli są dostępne) oraz cebula i czosnek. Bardzo często wykorzystuje się też sok z pomarańczy (kwaśnych) oraz z cytryny – do mięs, ale także jako salsę (czyli sos) do ziemniaków yuca (maniok).
Smak potrawom nadaje sofrito, czyli rodzaj zasmażki złożonej z czosnku, cebuli, papryczki i oliwy oczywiście. Sofrito dodawane jest do fasoli, ryżu z fasolą, mięs oraz sosu pomidorowego.
Popularna jest również marynata mojo – sok z limonki, czosnku i oliw oraz plasterki cebuli. Dodawana do mięs i warzyw.
Naturalnie ekologiczna kuchnia kubańska
Kiedy jeden z Greków, który zatrzymał się u nas w Viñales napisał w opinii „to był najlepszy kurczak w moim życiu, a jestem wymagającym Grekiem, więc wiem co mówię” wiedziałam dobrze o co mu chodzi. Na Kubie w jedzeniu nie ma chemii i sztucznych dodatków, owoce nie są pryskane, a na uprawach nie używa się pestycydów. Jedzenie tam naprawdę smakuje inaczej. Skutek uboczny jest taki, że po dłuższym pobycie na Kubie i powrocie do Europy, można odnieść wrażenie, że ciągle jadamy chemię.
Prawdą jest, że na Kubie nie ma większości składników, które znamy w Europie. Jednak przez to Kubańczycy do perfekcji opanowali wyczarowywanie pysznych posiłków z tego, co jest właśnie dostępne. Sam ryż przygotowują przynajmniej na kilka sposobów. Podobnie z jajkami czy owocami. Na ich bazie powstają wytrawne dania i słodkie desery.
Co jedzą Kubańczycy?
W casas particulares na śniadania podawane jest prawie zawsze to samo. Omlety (hiszp. tortilla), pieczywo, dostępne dodatki (ser, szynka, dżem z guajawy), świeże owoce, świeże soki owocowe i kawa z mlekiem (herbaty na Kubie prawie w ogóle się nie pija). Nie jest to jednak „kubańskie śniadanie”, tylko śniadanie na Kubie dla turystów. Kubańczycy, jeśli w ogóle jadają śniadania, jedzą skromniej – omlet w bułce. By była jasność – jest tylko jeden gatunek pieczywa – jasne.
Obiad na Kubie to ryż z czarną fasolą i dodatkami. Kolacja najczęściej wygląda podobnie. W kuchni dla turystów serwowane są mięsa, ryby i owoce morza. Najpopularniejszym deserem jest flan (opis poniżej). Kubańczycy uwielbiają się też zajadać lodami, na które chodzą do państwowych lodziarni – Coppelia (lody są dotowane przez państwo).
Kubańczycy uwielbiają mięso. Szczerze mówiąc mam wrażenie, że wegetarianizm jest dla nich jakąś formą masochizmu. Ale pragnę uspokoić wszystkich wegetarian, a nawet wegan – spokojnie dacie sobie radę na Kubie. Docenicie smak ryżu z fasolą, niezapomniany zapach ogórków i pomidorów, o owocach nie wspominając. Również smaku mango i ananasa z Kuby nie zapomina się na długie lata…
Najpopularniejsze potrawy kubańskie
Ropa vieja
– Ropa vieja (w dosłownym tłumaczeniu: „stare ubranie”) – długo i wolno gotowana wołowina w sosie pomidorowym z siekaną papryką. Jest to jedno z najpopularniejszych dań do spróbowania na Kubie, choć nie tak popularne wśród samych Kubańczyków jak ryż z fasolą.
Palamillo
– Palamillo to również wołowina, ale tym razem w formie steku z kwaśną pomarańczą.
Lobster / langosta
– Lobster / langosta – czyli homar, kubańska duma na talerzu. Może być grillowany z czosnkiem lub duszony w sosie pomidorowym.
Ryba
– Ryba (hiszp. pescado); jedna z pyszniejszych to morska ryba pargo (lucjan) – podawana grillowana lub smażona;
Kurczak
– Kurczak (hiszp. pollo; na Kubie rzadko jada się filet z piersi kurczaka; w restauracjach najczęściej serwowane są pieczone udka, a w casach duszone ze względu na brak piekarników).
Wieprzowina
– Wieprzowina (hiszp. cerdo;), to ulubione mięso Kubańczyków i podawane jest w wielu postaciach.
Wieprzowinę jada się w formie steku, czyli „bistec de cerdo”, jako puerco asado, czyli pieczony prosiak. Z kolei lechon asado, to pieczony prosiak przyprawiony czosnkiem i kwaśnym sokiem z pomarańczy.
Ajiaco
– Ajiaco – duszonki z mięsa i warzyw.
Krewetki
– Krewetki (hiszp. camarones); podawane z czosnkiem (camarones al ajillo) w sosie pomidorowym (camarones enchilados) lub w panierce (camarones empanados).
Banany na wiele sposobów
– Smażone banany – typ bananów macho (hiszp. platano macho), czyli mniej słodka odmiana bananów, idealne do smażenia; podawane jako przystawka lub dodatek do dania głównego.
– Chipsy bananowe (chicharitas) – ten sam typ bananów, ale zielonych (hiszp. platano verde) podawane jako przekąska lub z daniem głównym.
– Tostones al ajillo, czyli smażone placki bananowe z czosnkiem siekanym (smak wytrawny, podawane jako przystawka lud dodatek do dania głównego). Tostones mogą być wypełnione mięsem, rybą (najczęściej tuńczykiem) lub podawane samodzielnie, bez dodatku.
– Fu Fu – ugotowany banan (dojrzały lub zielony), zmiażdżony, pokropiony oliwą i posypany skwarkami (pochodzenie zachodnioafrykańskie).
– Pastel de platano – banan ubity z usmażonym z mięsem mielonym i stopionym białym serem.
Ryż z fasolą
– Ryż z fasolą (hiszp. arroz con frijoles; podaje się oddzielnie fasolę w postaci znanej dla nas jako zupa i ryż; Kubańczycy polewają ryż fasolą, mieszają i jedzą). Sama „zupa” to potaje
– Arrozo Moros y Christianos lub congris – ryż gotowany razem z fasolą (aromatycznie doprawiany), co daje charakterystyczną barwę potrawie. Moros y Christianos, czyli Maurowie i Chrześcijanie to ryż z czarną fasolą. Nazwa pochodzi jeszcze ze średniowiecza, z wojny o panowanie nad Hiszpanią pomiędzy Chrześcijanami a Maurami z Afryki Północnej. Ryż congris przygotowany jest z czerwonej fasoli.
Tamal
– Tamal – tradycyjne danie meksykańskie, ale również podawane na Kubie. Tamal to ciasto robione ze świeżej, zmielonej kukurydzy, którą gotuje się w liściu z kolby kukurydzy, co przypomina polskie gołąbki.
Croguetas
– Croquetas, w Europie znane jako krokiety hiszpańskie. Najczęściej spotykane to te z tuńczyka (rybne), kurczaka i wegetariańskie.
Zupa caldosa
– Caldosa – zupa jarzynowa z kurczakiem. Trzeba jednak zaznaczyć, ze Kubańczycy jedzą bardzo mało zup. Co więcej, krąży powiedzenie iż „przystojni mężczyźni nie jedzą zup”, a także przekonanie, że zupy są dla dzieci, chorych i osób starszych.
Ryby i owoce morza na Kubie
Poza wymienionymi powyżej, które można spotkać na całej Kubie i cieszą się dużą popularnością, w podróży przez wyspę czeka nas spory wybór ryb i owoców morza. Niestety Kubańczycy nie mają do nich tak łatwego dostępu, ceny są wysokie, a i tak zakupów dokonują najczęściej na czarnym rynku. Za przyczynę podaje się eksport ryb i owoców morza poza Kubę.
Obok langusty, ryby pargo i krewetek warto spróbować:
- ośmiorniczki (pulpo) w sosie słodko-kwaśnym,
- różnego rodzaju muszle, a właściwie mięso z nich (popularne w Zatoce Świń),
- kalmary (calamares), z których najpyszniejsze są te białe,
- kraby,
- agujas (mieczniki),
- ostiones, czyli ostrygi dostępne w Bayamo,
- tetis (rybki dostępne m.in. w Baracoa).
Desery popularne na Kubie
– Dulce de coco, czyli kokosowa słodkość. Deser ze świeżych wiórek kokosowych (coco rallado – rozdrobiony kokos) i cukru, czasami także przyrządzany z ananasem.
– Dulce de… takie same słodkości jak z kokosa Kubańczycy przygotowują też z guajawy, fruta bomby – z formie kandyzowanej, z duuuużą ilością cukru.
– Flan (tradycyjny deser hiszpański, rarytas na Kubie – pyszny, puszysty, schłodzony i bardzo słodki; przyrządzany z jaj, mleka i cukru).
– Churros – kubańskie podłużne pączki, smażone tak samo w głębokim oleju; na Kubie podawane z cukrem i cynamonem, czasami czekoladą lub miodem.
– Empanada – czyli pieczone pierożki. Popularne na słodko z nadzieniem kokosowym (empanada de coco).
– Cucuruchu – deser zawinięty w liściu palmowym, w którym w środku znajdziemy bardzo słodki miąższ kokosowy.
– Turrones – cukierki migdałowe.
– Capuchinos – żółte ciasteczka sprzedawane w piekarniach i cukierniach.
– Coquito blanco – kokosanki.
Przekąski i kuchnia uliczna na Kubie
- Palomita, czyli po prostu popcorn, który jest uwielbianym przez Kubańczyków!
- Pizza – sprzedawana w tzw. okienkach na ulicy. Jest tłusta i nie ma nic wspólnego z pizzą włoską.
- Chiviricos – smażone w głębokim tłuszczu chrupiące placki kukurydziane. Podawane na słodko lub słono. Często sprzedawane w Hawanie na ulicy.
- Chicharrones – smażone skórki wieprzowe.
- Chipsy ze słodkich ziemniaków boniato.
- Pan, czyli po prostu chleb. Kubańczycy chętnie zapychają się bułkami z serem (pan con queso), z szynką (pan con jamon) lub z siekaną wieprzowiną (pan con carne de cerdo lub pan con lechon). Tradycyjna kubańska kanapka – dziś to bardziej danie turystyczne i eksportowe niż kubańskie – podawana jest z wieprzowiną, serem i piklami.
Owoce egzotyczne na Kubie
Owoce i warzywa są na Kubie drogie – tak samo dla turystów jak i dla Kubańczyków. W porównaniu do polskich cen tanio wychodzi kupno mango, ananasa oraz bananów. Kubańskie owoce są pyszne, słodkie i nie zawierają chemii. Nie są importowane. Kubańczycy warzywa i owoce jadają zgodnie z ich sezonem – nie wszystko kupimy przez cały rok. Np. sezon na awokado jest latem i kończy się około listopada. Podobnie ze świeżym mango – zimą mogą cieszyć nasze podniebienie już tylko soki z mango, ale nie świeże owoce.
- Papaja to na Kubie „fruta bomba” – podawana świeża, najczęściej na śniadanie lub kandyzowana na deser .
- Mamey – owoc znany w Ameryce Środkowej i Południowej. Przyrządza się z nich pyszne, świeże soki.
- Mango
- Ananasy
- Pomarańcze
- Arbuzy
- Guayaba
- Chirmoya
- Caimito
- Carambola
- Pomarrosa
- Fruta del pan (owoc chlebowca)
Warzywa na Kubie
Warzywa są drogie dla Kubańczyków i nie mają tradycji zajadania się sałatkami. Wybór warzyw również jest skromny. Poza egzotycznymi odmianami ziemniaków, nie znajdziemy tu warzyw innych niż te dostępne również w Polsce. Na uwagę – poza ziemniakami różnych odmian – zasługuje słodka dynia, ostra rzodkiew i przepyszne awokado.
- Ziemniaki – Kuba obfituje w wiele gatunków ziemniaków. Najpopularniejsze to yuka (maniok), malanga i słodkie boniato. W barach jako przekąska podawane są papas bravas (smażone ziemniaki z salsą).
- Kapusta
- Awokado
- Pomidory i ogórki
- Dynia
- Fasola
- Rzodkiewka
- Buraki
- Kukurydza
- Papryka
- Sałaty
Drinki i koktajle na Kubie
Jakoś tak się złożyło, że mam całkiem pokaźną kolekcję różnych drinków. No dobra, najczęściej jest to mojito i piña colada, ale też wieloskładnikowe smoothies ze świeżych owoców. Tego na Kubie nigdzie nie brakuje. Do tego koniecznie głośna (bardzo głośna) muzyka i tak mija kolejny dzień na wyspie braci Castro.
Sami Kubańczycy najchętniej piją rum lub w gorące dni piwo. To drugie jest jednak drogie, jak na realia kubańskich zarobków, więc jest to napój raczej od święta. Rum z kolei pije się na Kubie jak whisky, nie w formie drinków. Również tzw. przepitka nie jest Kubańczykom potrzebna do szczęścia. Jakich drinków warto spróbować?
- Cuba libre (cola i rum).
- Pina colada (słodki drink na bazie mleka i likieru kokosowego z rumem i sokiem ananasowym).
- Mojito (woda, rum, cukier, mięta).
- Daiquiri (rum, sok cytrynowy, cukier).
- Canchanchara (kwaśny drink na bazie aguardiente, soku cytrynowego, wody i miodu).
- Michelada (piwo z sokiem pomidorowym, może być również podane z sokiem z cytryny).
Zobacz więcej: Kubański rum i tradycyjne drinki
- Jakie ubezpieczenie turystyczne wybrać na Kubę - 14 lipca 2023
- Gorąca krew, czyli miłość po kubańsku - 4 lipca 2023
- TEDx Koszalin: Kuba. Wyspa, która zmienia wszystko - 30 maja 2023